Polski miecz koronacyjny. Według przekazu tzw. Kroniki Wielkopolskiej, miał on zostać zesłany przez anioła Bolesławowi I Chrobremu i z boską mocą przyczyniać się do jego zwycięstw. Wedle tego samego źródła swoją nazwę zawdzięczać ma wyszczerbieniu powstałemu na skutek uderzenia nim w Złotą Bramę w Kijowie przez Chrobrego podczas wyprawy na Ruś Kijowską. Różni kronikarze podają różne przyczyny uderzenia mieczem w bramę - każda z nich jednak ma charakter symboliczny.

W rzeczywistości Złota Brama nie istniała jeszcze w czasie wyprawy Chrobrego na Kijów, a sam miecz najprawdopodobniej został wykonany w XII lub XIII w. Być może ten miecz przejął historię oryginalnego Szczerbca, który zaginął gdzieś w historii. Powszechnie uważa się, że jako insygnium koronacyjne Szczerbiec używany jest od czasu koronacji Władysława I Łokietka. Umieszczony na mieczu orzeł jest orłem z łokietkowej pieczęci.

W czasie Potopu Szwedzkiego Szczerbiec został wywieziony i schowany, jednak ostatecznie został zrabowany po III Rozbiorze Polski przez Prusaków, którzy potajemnie wywieźli polskie insygnia koronacyjne do Berlina. Tam większość z nich została przetopiona na rozkaz cesarza Fryderyka Wilhelma III ze względu na problemy finansowe. Sam szczerbiec natomiast zaginął.

W 1819 roku miecz - jeszcze niepotwierdzony jako Szczerbiec - znajdował się w posiadaniu rosyjskiego księcia Dymitra Łabanowa-Rostowskiego, który twierdził, że miecz ów oznaleziono w przydrożnym rowie pod Ruszczukiem w czasie wojny rosyjsko-tureckiej a on sam nabył go w Moskwie. W 1843 roku miecz nabył Anatol Demidow i umieścił go w swoich zbiorach we Floerncji. Po jego śmieci, Szczerbiec wraz z resztą zbiorów został wystawiony publicznie w Paryżu w roku 1870, gdzie nabył go rosyjski ambasador we Francji Aleksander Bazylewski i pokazał tamdzież na wystawie światowej 8 lat później. Mniej więcej w tamtym czasie miało dojść do identyfikacji miecza jako Szczerbca, porównując go z reprodukcją obrazu Marcello Bacciarellego oraz opisami z lustracji skarbca koronnego.

W 1884 roku miecz nabyły władze Rosji i umieściły w Ermitrażu. W 1924 roku, staraniem polskiej dyplomacji działającej na mocy Traktatu Ryskiego na rzecz odzyskania zrabowanych z Polski dzieł sztuki, Szczerbiec powrócił do Polski i umieszczony został na Wawelu. Po wybuchu II Wojny Światowej wywieziono go z Polski przez Rumunię, Francję i Wielką Brytanię do Kanady, skąd przekazany został władzom PRLu w 1958 roku. Od 1959 roku Szczerbiec przechowywany jest w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu.